مو و علل سفید شدن آن

عوامل موثر در بروز  سفیدی زودرس مو 

مو از جمله اعضا بدن می باشد که در طی گذشت زمان و بالا رفتن سن  دچار تحولات زیادی می شود یکی از این تحولات تغییر رنگ آن به خاکستری یا سفید می باشد. از نظر علمی اعتقاد بر این است که زمان شروع خاکستری شدن موها عمدتا به ژنتیک افراد بستگی دارد.

اولین موهای خاکستری معمولاً بین دهه بیست تا پنجاه سالگی ظاهر می شوند. درمردان، موهای خاکستری معمولاً از شقیقه‌ها و ساقه‌ها شروع به رشد  می‌کنند و در خانم ها معمولاً موهای روی خط رویش مو، به خصوص در قسمت جلویی، شروع به سفید شدن می کنند.

خاکستری شدن موها معمولا بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی با بیشترین سرعت اتفاق می افتد. اما آیا راهی وجود دارد که بتوان روند سفید شدن موها را کندتر نمود؟

طبق بررسی ها در افراد جوان‌تر که سلول‌های بنیادی آن‌ها هنوز ملانین تولید می‌کنند، پس از گذشت یک حادثه استرس‌زا و افزایش تعداد موهای خاکستری وسفید، موها مجددا تیره شده و به رنگ اولیه خود بر می گردد.

رنگ در مو ها چگونه تولید می شود؟

در پوست سوراخ های تونل مانندی بنام فولیکول ها وجود دارد و هر فولیکول مسئول تولید یک تار مو می باشد.فولیکول ها حاوی دو نوع مختلف سلول های بنیادی هستند که عبارتند از:

• کراتینوسیت ها که وظیفه تولید کراتین را بعهده دارند. کراتین پروتئینی است که رشته های مو را می سازد ویا بازسازی می کند.
• ملانوسیت ها، که مسئول تولید ملانین، رنگدانه ای که مو و پوست شما را رنگ می دهد، تولید می کنند.

دو نوع اصلی ملانین وجود دارد که رنگ مو را تعیین می کند. Eumelanin یک رنگدانه سیاه قهوه ای و pheomelanin یک رنگدانه قرمز زرد است.

مقدار رنگدانه های مختلف رنگ مو را تعیین می کند. موهای مشکی و قهوه ای بیشتر دارای اوملانین هستند، در عوض موهای قرمزحاوی بیشترین فئوملانین هستند و موهای بلوند مقدار کمی از هر دو را دارند.

روند فیزیولوژی خاکستری شدن موها جیست ؟

بطور طبیعی با افزایش سن فعالیت سلول ها کاهش می یابد. این مسئله در مورد فولیکول های  مو نیز صادق می باشد و در نتیجه این تغییرات سلول‌های بنیادی، ملانین کمتری تولید می‌کنند و باعث افزایش تعداد موهای خاکستری می‌شوند  از طرف دیگر با کاهش تولید کراتین موها نازکتر شده و ریزش انها شدت بیشتری می یابد.

بعبارتی با تولید کمتر ملانین رنگدانه کمتری برای رنگ دادن به موها وجود دارد و رنگ آنها به خاکستری متمایل می شود. هر چه این رنگ دانه ها کمتر شوند رنگ موها کم رنگ تر شده و در نهایت در اثر فقدان وجود رنگدانه ها تارهای سفید رنگ ظاهر می شود.

علت اینکه موهای بدون رنگ دانه ، سفید یا نقره ای به نظر می رسند این است که در غیاب رنگ دانه ها نور از کراتین  که به رنگ زرد کم رنگ است، منعکس می شود.

موهای خاکستری ضخیم تر، درشت تر و سفت تر از رنگدانه دارها هستند. این به این دلیل است که با تغییر سلول های بنیادی با افزایش سن، شکل فولیکول مو نامنظم می شود.

جالب اینجاست که موهای خاکستری نیز سریعتر از موهای رنگدانه دار رشد می کنند، اما انرژی بیشتری در این فرآیند مصرف می کنند.

آیا استرس می تواند موها را سفید کند؟

بله، استرس می تواند باعث خاکستری شدن تارهای مو شود. این زمانی اتفاق می افتد که استرس اکسیداتیو به فولیکول های مو و سلول های بنیادی آسیب می رساند و تولید ملانین را متوقف می کند.

استرس اکسیداتیو به معنی عدم تعادل بیش از حد مواد شیمیایی رادیکال آزاد مضر و کمبود مواد شیمیایی آنتی اکسیدانی محافظ کافی در بدن است. این می تواند ناشی از استرس روانی یا عاطفی و همچنین بیماری های خود ایمنی باشد.

از طرفی دیگرعوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش و آلودگی هوا و همچنین سیگار کشیدن و برخی داروها نیز می توانند در این زمینه نقش داشته باشند.

علت اینکه پیری و استرس معمولاً قبل از ریزش مو باعث سفیدی مو می شود این است که ملانوسیت ها به دلیل مراحل پیچیده تولید ملانین، نسبت به کراتینوسیت ها بیشترمستعد آسیب هستند و سریعتر دچار اختلال می شوند.

الیبته لازم به ذکر است که در افراد جوان‌تر که سلول‌های بنیادی آن‌ها هنوز ملانین تولید می‌کنند، پس از گذشت تجربه دوره استرس‌، رنگ موها مجددا به حالت اول باز می گردد.

عقاید رایج در مورد مو های سفید و آنچه که علم بیان می کند

آیا کندن موهای سفید باعث افزایش تعداد آنها می شود؟

هنگامی که یک مو کنده می شود، یک پیاز کوچک در انتهای تار مو دیده وجود دارد. این پیاز کوچک همان ریشه مو است که از فولیکول مو رشد می کند.

کندن مو باعث بیرون آمدن ریشه از فولیکول می شود. اما فولیکول خود به صورت سوراخی در پوست باقی کانده و نمی توان آن را بیرون آورد. هر فولیکول مو تنها می تواند یک تار مو را ایجاد کند.بنابراین بعد از کندن موی سفید تنها یک مو در جای آن از فولیکول رشد کرده و جایگزین می شود.

اشاره به این نکته لازم است که با کندن مکرر موها ممکن است در صورت اسیب به سلول‌های تولید کننده ملانین و یا بیش از حد انرژی صرف شدن برای رشد مجدد موها احتمال زودتر خاکستری شدن موها بیشتر شود.

موها می توانند یک شبه خاکستری شوند؟

افسانه می گوید که موهای ماری آنتوانت یک شب قبل از اینکه ملکه فرانسه با گیوتین روبرو شود کاملاً سفید شد – اما این یک افسانه است.

ملانین در تارهای مو از نظر شیمیایی پایدار است و نمی تواند فوراً تغییر کند.بعلاوه همه موها در یک زمان در مرحله رشد نیستند و در نتیجه موها نمی‌توانند همزمان همگی خاکستری شوند. بطور خلاصه تغییرات سفیدی موها به تدریج رخ می دهد.

رنگ کردن موها را سریعتر سفید می کند؟

قاعدتا رنگ های موقت و نیمه دائمی نباید باعث سفیدی زودرس شوند زیرا بدون تغییر ساختار تار مو را پوشش می دهند. اما رنگ مو های دائمی با استفاده از یک عامل اکسید کننده مانند پراکسید هیدروژن باعث واکنش شیمیایی در مو می شوند.

تجمع پراکسید هیدروژن و سایر مواد شیمیایی رنگ مو در فولیکول مو می تواند به ملانوسیت ها و کراتینوسیت ها آسیب برساند که می تواند خود عاملی در سفیدی و ریزش مو باشد.

موی، مو قرمزها خاکستری نمی شوند؟

افرادی که موهای قرمز دارند نیز با افزایش سن ملانین را از دست می دهند، اما تظاهر این رویداد با افراد مو قهوه ای و مشکی متفاوت است. دلیل آن این است که تولید رنگدانه های قرمز زرد و سیاه قهوه ای از نظر شیمیایی متفاوت هستند.

در افراد مو مشکی و قهوه ای، پروسه تولید رنگدانه قهوه ای-سیاه که توسط اوملانین ها انجام می شود پیچیده است  و انرژی بیشتری می گیرد و همین امر سبب زودتر فرسوده شدن  فولیکول مو می شود.

و اما در مو قرمزها تولید رنگدانه قرمز- زرد (توسط فئوملانین) باعث استرس اکسیداتیو کمتری می شود وپروسه  ساده تری دارد. در نتیجه سلول‌های بنیادی راحت‌تر به تولید فئوملانین ادامه می‌دهند، حتی اگر افزایش سن باعث کاهش فعالیت آنها شود.

با بالا رفتن سن، موهای قرمز به رنگ بلوند توت فرنگی و سفید مایل به نقره ای محو می شوند. رنگ خاکستری به دلیل فعالیت کمتر اوملانین است، بنابراین در افرادی که موهای مشکی و قهوه ای دارند بیشتر دیده می شود.

زمان شروع خاکستری شدن موها را، ژنتیک تعیین می کند. اما ممکن است بتوانید با حفظ سلامتی، کاهش استرس و اجتناب از سیگار، الکل بیش از حد و قرار گرفتن کمتردر معرض اشعه ماوراء بنفش از سفیدی زودرس جلوگیری کنید.

از آنجا که ویتامین B12، مس، آهن، کلسیم و روی بر تولید ملانین و رنگدانه مو تأثیر مثبت دارند پس می توان نتیجه گرفت که خوردن یک رژیم غذایی سالم  می تواند در جلوگیری از سفیدی زودرس آنها موثر باشد.